Πανελλήνιος Διαγωνισμός

O Πανελλήνιος Διαγωνισμός EUSO που διοργάνωσε και φέτος όπως κάθε χρόνο η ΠΑΝΕΚΦΕ είχε σκοπό την ανάδειξη των δύο τριμελών ομάδων μαθητών που θα εκπροσωπήσουν την Ελλάδα στη 'Ολυμπιάδα Επιστημών της Ευρωπαικής Ένωσης' (European Union Science Olypiad). Στον διαγωνισμό οι μαθητές διαγωνίζονται σε τρεις εργαστηριακές ασκήσεις: μια στη Φυσική, μία στη Χημεία και μία στη Βιολογία.

H ιστορία άρχισε πέρισυ, όταν κατά τη διάρκεια κάποιας από τις τακτικές επιμορφώσεις των καθηγητών ΠΕ4 στο ΕΚΦΕ Αλίμου, ο κ. Παπαγεωργίου, υπεύθυνος του συγκεκριμένου κέντρου, μας μίλησε για τον διαγωνισμό, για το ότι του χρόνου (δηλαδή φέτος) το ΕΚΦΕ Αλίμου θα συμμετείχε στη διαδικασία και μας είπε επίσης ότι θα μπορούσαμε να προετοιμάσουμε μια τριμελή ομάδα μαθητών, από το σχολείο του ο καθένας, για να συμμετέχει.

Η ιδέα μου φάνηκε ενδιαφέρουσα. Ως υπεύθυνη εργαστηρίου φυσικών επιστημών του σχολείου, στην αρχή κιόλας της σχολικής χρονιάς ξεκίνησα την διαδικασία. Οι μαθητές που μπορούσαν να λάβουν μέρος ήταν της Β' Λυκείου. Έτσι, ζήτησα καταστάσεις τελικής βαθμολογίας της Α' στην Φυσική, τη Χημεία και τα Μαθηματικά. Στον διαγωνισμό δεν απαιτούνται θεωρητικές γνώσεις - αυτές δίνονται- αλλά πρακτικές δεξιότητες. Όμως είναι προφανές ότι όσο περισσότερο έχεις μπει στη φιλοσοφία των φυσικών επιστημών έστω και θεωρητικά (γιατί τι να σου κάνουν οι τρεις-τέσσερις εργαστηριακές ασκήσεις το χρόνο;)  τόσο ευκολότερα μπορείς να αντιληφθείς τη φιλοσοφία της πειραματικής διαδικασίας. Οι τρείς πρώτοι λοιπόν στις βαθμολογίες αποτέλεσαν την ομάδα.
Τα παιδιά ενημερώθηκαν και ενθουσιάστηκαν.

Προκριματικός Διαγωνισμός

Ζήτησα τη βοήθεια της Μαρίας Σουβλερού, Χημικού του σχολείου και της Μαρίας Βλαβάκη, Βιολόγου, αναπληρώτριας για φέτος και μαζί με μένα που είμαι Φυσικός αρχίσαμε την προετοιμασία.
Προσπαθήσαμε να κάνουμε όλες τις εργαστηριακές ασκήσεις της 'ύλης', δηλαδή του Γυμνασίου και της Α' Λυκείου συν της Φυσικής Β' κατεύθυνσης και κάναμε τις περισσότερες.

Οι προκριματικοί διαγωνισμοί διοργανώθηκαν από τα κατά τόπους ΕΚΦΕ στις 28 Νοεμβρίου και το πρώτο σχολείο από κάθε περιφέρεια ΕΚΦΕ προκρίθηκε στον τελικό. Ο Νίκος, η Ελευθερία και η Χριστίνα, δηλαδή η ομάδα του σχολείου μας, του 1ο ΓΕΛ Αγίου Δημητρίου, ήταν από αυτούς που προκρίθηκαν.

Πανελλήνιος Διαγωνισμός
 
 Η προετοιμασία συνεχίστηκε, έστω και μετ' εμποδίων, λόγω γρίπης και καταλήψεων. Προσπαθήσαμε να καλύψουμε όσα περισσότερα αντικείμενα μπορούσαμε πραγματοποιώντας εργαστηριακές ασκήσεις και από άλλες διοργανώσεις και να δώσουμε ακόμα περισσότερο βάρος στην πειραματική διαδικασία, στα διάφορα σφάλματα, στη μέτρηση.
 
 Ο Πανελλήνιος διαγωνισμός έγινε στις 16 Ιανουαρίου στη Ν. Φιλαδέλφεια με τη συμμετοχή 35 ομάδων μαθητών από σχολεία όλης της Ελλάδας, από την Αλεξανδρούπολη μέχρι τη Ρόδο. Ήταν ένα πρωινό γεμάτο εργαστήρια.

Την επόμενη ημέρα στο Ευγενίδιο Ίδρυμα παρουσία μαθητών, καθηγητών, συμβούλων, υπευθύνων ΕΚΦΕ κλ.π. έγινε η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων και η απονομή των βραβείων. Η ομάδα μας του 1ου ΓΕΛ Αγίου Δημητρίουπήρε το πρώτο βραβείο με δεύτερο το Α'Αρσάκειο- Τοσίτσειο ΓΕΛ Εκάληςκαι τρίτο το 2ο ΓΕΛ Σαλαμίνας.

Προετοιμασία για την Ολυμπιάδα Επιστημών της Ευρωπαικής Ένωσης

Από το σημείο αυτό και μετά άρχισαν άλλου είδους προσπάθειες.

Η ΠΑΝΕΚΦΕ ανέλαβε την προετοιμασία των δύο πρώτων ομάδων που θα εκπροσωπήσουν την Ελλάδα στην Ολυμπιάδα Επιστημών στο Γκέτεμποργκ και της τρίτης αναπληρωματικής.

Πραγματοποιήθηκαν τρεις οργανωμένες επσκέψεις: Στο εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας των Χημικών μηχανικών του Ε.Μ.Π., στο Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών και στο Βιολογικό τμήμα του Πανεπιστήμιου της Αθήνας, όπου οι μαθητές με την καθοδήγηση ερευνητών πραγματοποίησαν αρκετές εργαστηριακές ασκήσεις κάθε φορά ξεφεύγοντας από τη φιλοσοφία και το βαθμό δυσκολίας των σχολικών εργαστηριακών ασκήσεων. Στην ουσία μπήκαν στα βαθειά πραγματοποιώντας ασκήσεις που γίνονται αυτή τη στιγμή στα ερευνητικά κέντρα και ερχόμενοι σε επαφή με τεχνολογία που δεν είχαν φυσικά δει.

Στο σχολείο προσπαθήσαμε να κάνουμε ότι μπορούσαμε αλλά το σχολικό εργαστήριο έχει φτάσει 'στα όριά του' για αυτό το επίπεδο προετοιμασίας. Αυτό που κρίναμε ως πιο κατάλληλο ήταν το να 'ενημερώσουμε' στην ουσία τα παιδιά για διάφορα θέματα θεωρίας κατεβάζοντας και ξεσκονίζοντας βιβλία και σπάζοντας το κεφάλι μας τι θα μπορούσαμε να πούμε έτσι ώστε να έχουν κάποια ιδέα στην περίπτωση που...  αν και στους διαγωνισμούς αυτούς η θεωρία δίνεται.

Και μια πρώτη αξιολόγηση της διαδικασίας

Μετά το Πάσχα θα πάμε στο Γκέτεμποργκ.

Καθώς ολοκληρώθηκαν όλες οι φάσεις της εδώ διαδικασίας, είναι πολλά πράγματα φυσικά που θα μπορούσε να πει κάποιος.

 Πρώτα απ' όλα η εμπειρία αυτή καθ' αυτή ήταν καταπληκτική για όλους, μαθητές και καθηγήτριες.

Για τους μαθητές πιστεύω πως συνειδητοποίησαν την αξία της όλης διαδικασίας στον προκριματικό διαγωνισμό, όταν βρέθηκαν σε έναν άλλο χώρο εκτός από εκείνον τον γνώριμο του σχολείου, με μαθητές από άλλα σχολεία. Και είναι φυσικό να μη μπορούν να αξιολογήσουν από την αρχή κάτι όταν δεν έχουν την ανάλογη εμπειρία.

Η εμπειρία του τελικού ήταν φοβερή με όλο αυτό το πλήθος μαθητών και καθηγητών. Και να μη συζητήσουμε για τη μέρα της απονομής των βραβείων.

Θεωρώ επίσης πως ήταν πολύ σημαντική εμπειρία για τους τρεις η ευκαιρία του να δουλεύουν ως ομάδα. Φάνηκε καθαρά πόσο σημαντικό είναι να αναλαμβάνει καθένας αυτό που μπορεί καλύτερα και να προσφέρει το ανάλογο. Ο ένας ήταν χαρακτήρας πιο εξωστρεφής, πιο αισιόδοξος και πιο τολμηρός. Ο άλλος χαρακτήρας πιο εσωστρεφής, πιο μεθοδικός έκανε τα τέλεια διαγράμματα, πρόσεχε τις λεπτομέρειες. Ο άλλος χαρακτήρας ήταν αυτός που θα παρατηρούσε, ήταν αυτό που λέμε έκοβε το μάτι του, που θα διόρθωνε, που θα οργάνωνε.

Και πάνω απ' όλα το διασκέδασαν

Για τις καθηγήτριες η εμπειρία της συμμετοχής σε μια τέτοια προσπάθεια ήταν επίσης πρωτόγνωρη. Για μένα που είχα την ευκαιρία να συνοδεύω τους μαθητές στους διαγωνισμούς και σχεδόν σε όλες τις επισκέψεις προετοιμασίας ήταν μια εμπειρία ανάλογη με αυτή των παιδιών.
Πέρα από αυτό αναγκαστήκαμε να στήσουμε πάρα πολλά πειράματα που δεν είχαν στηθεί στο εργαστήριο και να 'το ψάξουμε' λίγο έως πολύ παραπάνω κι εμείς.

Βεβαίως και δεν ήταν όλα εύκολα. Χρειάστηκαν πάρα πολλές ώρες και προσωπικής προετοιμασίας και εργασίας με τα παιδιά. Χρειάστηκε τα παιδιά να χάνουν άλλες ώρες μαθημάτων, να βρίσκουμε ώρες στις οποίες να συμπίπτουν τα δικά μας κενά και τα μαθήματα που θα μπορούσαν 'να χαθούν'.
Και όσο για το 'μετά' της βράβευσης, αποδείχτηκε η πιο κουραστική περίοδος. Παράλληλα με το ουσιαστικό 'καθήκον' της προετοιμασίας στο εργαστήριο, υπήρξε το τρέξιμο για κάθε είδους θέματα σχετικά με την οργάνωση του ταξιδιού και τη χρηματοδότηση (δεν ξέρω ακόμα πώς έγιναν αυτά στο ιδιωτικό, στο δημόσιο σχολείο όμως πρέπει να γίνεσαι εκτός από καθηγητής και γραμματέας και μάνατζερ και...).

Τέλος, δύο παρατηρήσεις:
Πρώτον, θεωρώ ότι αποδείχθηκε στην πράξη πως ένα επιτυχημένο αποτέλεσμα μιας ομάδας δεν μπορεί παρά να οφείλεται στην συνεργασία πολλών ανθρώπων. Ανεξάρτητα από το ποσοστό συμμετοχής του καθένα η συμβολή του ήταν απαραίτητη.

Και δεύτερον, παρατηρώντας το τεράστιο όφελος αυτών των παιδιών και γνωρίζοντας καλά πως υπάρχουν πολλοί ακόμα μαθητές με δυνατότητες ανάλογες, δεν μπορώ παρά να μη σκεφτώ τι ωραία που θα ήταν να δίνεται η ευκαιρία σε πολλούς μαθητές να μετρούν τις δυνάμεις τους εκεί όπου τους αρέσει, είτε αυτό είναι η μουσική είτε το γήπεδο είτε το εργαστήριο των φυσικών επιστημών.


Γεωργία Παπαγεωργάκη